13 mei 2020
In deze onwerkelijke tijden waarin van ons allemaal gevraagd wordt zoveel mogelijk binnen te blijven, willen we u graag een hart onder de riem steken. Daarom delen wij in deze blog onze lees- en kijktips over het mooie en geliefde Indonesië om thuis van te genieten. Zo kunt u, ondanks dat reizen niet mogelijk is, toch een stukje van Indonesië in huis halen en alvast wegdromen bij deze bijzondere verhalen. Onze top 5 bestaat uit boeken en films over de Indonesische (moderne) geschiedenis. Van een roman tot een non-fictie boek en van een fotoboek tot een documentaire: deze lijst bevat voor ieder wat wils. De selectie hieronder is willekeurig en dus niet gerangschikt. Iedere serie of boek raden wij u van harte aan! Wij wensen u veel lees- en kijkplezier en horen natuurlijk graag uw mening.
Het fotoboek “een Verborgen Geschiedenis” van acteur en fotograaf Thom Hoffman vertelt de koloniale geschiedenis op een bijzondere manier. Daar waar veel schrijvers vanuit een familieperspectief schrijven over Nederlands-Indië, legt Hoffman -die zelf ook Indische roots heeft- de nadruk op de geschiedenis van Nederlands-Indië gebaseerd op beeldmateriaal. Hierbij kijkt hij vooral naar het verhaal achter de foto’s. Vroeger werden er in Nederland veelal romantische foto’s gepubliceerd over “Mooi Indië” waarin de Nederlandse heerschappij werd verheerlijkt. Hoffman’s foto’s tonen Nederlands-Indië vanuit een heel ander perspectief. Zo zijn er foto’s die de bruutheid van de Nederlandse aanwezigheid in Indonesië tonen, zoals van de Java-oorlog in Atjeh, die van 1825-1830 plaatsvond en waarbij ongeveer 200.000 mensen om het leven kwamen. Hiernaast legt Hoffman een andere “verborgen geschiedenis” bloot: het NSB verleden in Indonesië. Waar iedere Nederlander vandaag de dag op de hoogte is van de Nederlandse uitbuiting van Indonesië, zijn er maar weinig die weten van het beruchte fascistische verleden van NSB-ers in Indonesië. Ook hier wordt in het boek zeldzaam materiaal van getoond. Het boek omvat de tijdspanne van 1840- het jaar waarin de term “Nederlands-Indië” ontstond- tot en met de Indonesische onafhankelijkheid in 1949. Het boek is onderdeel van de tentoonstelling Dossier Indië in het Wereldmuseum in Rotterdam, waar Hoffman een selectie van 300 foto’s toont over de koloniale periode in Indonesië.
Een prachtige meeslepende documentaire over het leven van Rohani, een 80-jarige visser, die enkel met een hap lucht en zijn harpoen op vissen jaagt. Vanuit zijn houten hut op palen bij de Togean eilanden, Sulawesi, vertelt hij passievol over zijn leven. Rohani is een Bajau, een volk van zee nomaden dat zich heeft verspreid over de Indische Archipel: van Kalimantan tot de Filipijnen. Het freediven, diepzeeduiken is een kunst die bij de Bajau in de genen zit, zij kunnen enkele minuten onderwater blijven met één hap adem!
Het zwemmen, jagen en duiken maakt Rohani zich op jonge leeftijd eigen. De jager leert respect te hebben voor de zee, het zeeleven en de zeegeesten. Hij blijkt al snel één van de beste jagers te zijn wat hem de bijnaam Jago, de meester, oplevert. In deze documentaire deelt hij zijn hoogte- en dieptepunten van de avonturen en het leven op zee. Zelfs op tachtigjarige leeftijd trotseert hij de oceaan, de beelden laten zien dat de meester het jagen tot kunst heeft verheven!
De mooie onderwater- en dronebeelden in combinatie met de pakkende muziek en de levensverhalen maken deze korte documentaire het kijken zeker waard!
Deze prachtige documentaire is te zien op Netflix. Indien u geen Netflix-abonnement heeft, dan is deze film gratis bij de BBC op Youtube te zien. Deze versie heeft Engelse ondertiteling. Uiteraard is deze film op DVD verkrijgbaar.
In de literaire roman “Lichter dan ik” wordt het aangrijpende en ontroerende levensverhaal van Isah verteld, een jonge Javaanse vrouw die in 1850 is geboren en opgroeit in de kraton van Yogyakarta. Al op jonge leeftijd komt ze erachter hoe het zit met de rangen en standen binnen de kraton, en als duidelijk wordt dat ze is uitgehuwelijkt, besluit ze te vluchten. Ze trekt in bij Gey, een Hollandse officier, die ze al eerder in het geheim heeft leren kennen. Met hem krijgt ze twee kinderen. Ze hoopt op een huwelijk, maar dat was ten tijde van de koloniale overheersing zeer uitzonderlijk. Als Gey besluit terug te gaan naar Nederland en Isah met haar dochters moet achterblijven op Java, staat ze voor een bizarre keuze. Ze doet er alles aan om haar dochters te kunnen blijven zien, ook al betekent dit dat zij er veel voor moet opgeven.
Het is boek is prachtig geschreven en maakt veel indruk. U leeft mee met de sterke Isah en hoopt voor haar op een goede afloop.
De veelbekroonde documentaire ‘Stand van de Sterren’ volgt het levensverhaal van een arme familie uit Jakarta die worstelt met een snel moderniserend Indonesië, de belangen van oude tradities en de hierdoor ontstane generatiekloof. Hoewel dit het afsluitende deel is van een trilogie (na Stand van de Zon en Stand van de Maan), is de film ook heel goed als een op zich staand deel te zien. Stand van de Sterren is een juweel van een documentaire, vooral door de prachtig in beeld gebrachte scènes van het chaotische leven in de sloppenwijken van Jakarta en de landelijke rust van het Javaanse plattelandsleven. Ook tegenstellingen tussen onder meer arm en rijk, modern en traditioneel, worden met subliem camerawerk treffend in beeld gebracht aan de hand van de dagelijkse beslommeringen van de diverse familieleden. Stand van de Sterren is uitvoerig bekroond met diverse internationale filmprijzen. Zo won deze film maar liefst drie prijzen op het Internationaal Documentaire Festival Amsterdam (IDFA) en tevens een belangrijke award op het prestigieuze Sundance Festival in Amerika. De documentaire is op DVD verkrijgbaar, op bijvoorbeeld een website als Bol.com.
In deze prijswinnende roman (Libris Literatuurprijs, 2017) schrijft Alfred Birney over zijn vader, een Nederlands Indische man die na de Bersiap periode naar Nederland is gevlucht. Hij was een gewelddadige man en mishandelde zijn kinderen. Birney duikt in het verleden van zijn vader en komt erachter dat zijn vader, Arto, tijdens de Bersiap periode fungeerde als tolk voor Nederlandse mariniers in Indonesië. Zijn functie als tolk stelde niet veel voor, van hem werd veeleer verwacht dat hij tegen de vrijheidsstrijders ging vechten. Hij steunt de Nederlanders en vermoord in totaal meer dan honderd mensen. In het boek wordt de periode na de Japanse capitulatie in 1945 en de daaropvolgende “politionele acties” in 1947 en 1948 haarfijn beschreven.
Het boek was een groot succes en is daarom als theaterstuk nog een keer tot leven gebracht. Dit is heel knap gedaan: mooie monologen en goed toneelspel in een passende enscenering. Een aangrijpende voorstelling die u absoluut gezien moet hebben.
De theaterversie van de Tolk van Java is nu op YouTube gratis online te bekijken.
